Wielkanoc tuż, tuż….
Wielkanoc to najstarsza uroczystość chrześcijańska. Przez wieki powstało mnóstwo zwyczajów wielkanocnych. Wiele z nich przetrwało do dziś. W Polsce obchodzimy Niedzielę Palmową, wspólnie wybieramy się do kościoła, malujemy pisanki, święcimy koszyczki wielkanocne, lejemy się wodą w Śmigus-Dyngus.
- Niedziela Palmowa – https://www.polskatradycja.pl/folklor/swieta/wiosenne/niedziela-palmowa.html
- Śmigus-Dyngus słowiański zwyczaj – https://historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com/2016/03/28/smigus-dyngus-slowianski-zwyczaj/
- Muzeum Pisanki – https://www.muzeumrolnictwa.pl/muzeum/wystawy-stale/muzeum-pisanki
- Wielkanocne zwyczaje
- Skąd się wzięła Wielkanoc – https://historia.org.pl/2016/03/26/w-zrytualizowanym-swiecie-wielkiej-nocy/
- Ciekawostki wokół Niedzieli Palmowej – https://historia.org.pl/2021/03/27/palma-na-dzis-czyli-ciekawostki-wokol-niedzieli-palmowej/
- Tradycje i zwyczaje wielkanocne. Palenie Judasza – https://historia.org.pl/2016/03/25/palenie-judasza/
- Tradycje i zwyczaje wielkanocne. Barwne Pucheroki z Małopolski –https://historia.org.pl/2016/03/24/pucheroki/
- Wielkanocne zwyczaje w Europie – https://historia.org.pl/2015/04/04/wielkanocne-zwyczaje-w-europie/
- Tajemnicza Wyspa Wielkanocna – https://historia.org.pl/2019/05/24/tajemnicza-wyspa-wielkanocna-wakacje-z-biurem-podrozy-logostour-uchyla-choc-rabka-jej-tajemnicy/
- Wyspa Wielkanocna. Jeden z najbardziej tajemniczych zakątków świata – https://www.radiozet.pl/Podroze/Wyspa-Wielkanocna-6-faktow-i-ciekawostek-o-wyspie-Rapa-Nui
- Wirtualny mini-spacer wielkanocny po Muzeum Narodowym w Poznaniu. W formie wirtualnej prezentacji przedstawione są trzy krótkie opowieści o wyjątkowych obiektach z galerii muzeum: Średniowiecznej, Sztuki Europejskiej i Sztuki Polskiej, powiązane wątkiem ikonografii paschalnej.
Do koszyczka wkładamy:
- baranka – symbol zmartwychwstałego Chrystusa,
- jajka – symbol rodzącego się życia,
- chleb – we wszystkich kulturach ludzkości był i jest pokarmem podstawowym, niezbędnym do życia. Gwarantował dobrobyt i pomyślność. Wśród chrześcijan zawsze był symbolem nad symbolami – przedstawia bowiem Ciało Chrystusa.
- chrzan – symbol siły,
- wędlina – symbol płodności i dostatku,
- ser – symbol zdrowia dla zwierząt hodowlanych,
- sól – symbol oczyszczenia domostwa od złego oraz istota prawdy,
- ciasto (babka) – symbol wszechstronnych umiejętności.
- Naturalnie barwiono jeden z ważniejszych symboli świąt Wielkiej Nocy – jajka. Ten symbol rodzącego się życia odnosi się także do Jezusa, który pokonał śmierć. Dawniej wierzono, że pisanki mają magiczną moc, np. mogą uzdrawiać chorych. Nigdy ich nie lekceważono. Dziś o ich mocy przypominamy sobie właśnie podczas Wielkanocy – to przecież jajka są pierwszą potrawą spożywaną w Niedzielę Wielkanocną. Składamy sobie życzenia i dzielimy jajkiem.
Tradycyjne świąteczne potrawy to:
- żurek – czyli barszcz biały,
- kiełbasa – zwykle biała, na ciepło,
- szynka wędzona w jałowcowym dymie,
- ćwikła z chrzanem,
- pieczone mięso,
- własnoręcznie wykonana babka,
- mazurek z artystycznymi dekoracjami,
- pascha,
- kołacz,
- sernik (kiedyś zwany przekładańcem).
- Według tradycji stół świąteczny powinien być przykryty białym obrusem i udekorowany liśćmi bukszpanu. Na środku stołu stawiamy baranka, np. na łączce z rzeżuchy.
- Rzeżucha to symbol sił witalnych i rodzącego się życia. W Niedzielę Wielkanocną świętujemy!
Wielkanocny Poniedziałek (lany poniedziałek, śmigus-dyngus) to czas radości, zabawy, psikusów, na które wszyscy czekali przez cały okres postu. W tym dniu polewamy się wodą. Dawniej śmigus i dyngus były osobnymi zwyczajami – śmigus oznaczał tradycyjne smaganie, czyli uderzanie wierzbowymi gałązkami lub polewanie wodą. Wszystko w formie zabawy – chłopcy smagali dziewczęta po gołych łydkach. Dyngus to inaczej wykup. Chłopcy chodzili od domu do domu i w zamian za życzenia i śpiew domagali się wykupu w postaci pisanek, słodyczy, pieniędzy. Z czasem połączono te zwyczaje i dziś tylko polewamy się wodą. Dawniej chodzono po wsi z kogutem – symbolem sił witalnych i urodzaju. Kogutek był mile widzianym gościem w każdym gospodarstwie. Z czasem żywe zwierzęta zastąpiły te gliniane, drewniane. W Wielkanocny Poniedziałek święci się pola. Gospodarze wyruszają w procesji na pola. Święcą je palmami nasączonymi wodą. Z tych pal robią krzyżyki i wbijają w ziemię, aby zapewnić sobie dostatek.
źródło:http://centrumarteria.pl/wielkanocne-symbole/
QUIZY PONIŻEJ – Graj anonimowo, miłej zabawy 🙂
Kultura ludowa wydaje się dziś tylko reliktem, przedmiotem opisu etnografów, antropologów kultury i folklorystów, czasem, choć już coraz rzadziej, także tłem literackim. Trudno odnaleźć żywą tradycję, czyli taką, która zachowała ciągłość od czasów, gdy była dla ludu składnikiem codzienności. A może jednak tę tradycję można jeszcze odnaleźć? Co prawda nie w formie żywej, wynikającej ze światopoglądu i sposobu życia zgodnego z rytmem przyrody, ale w postaci atawizmów, stereotypów i nieuświadomionych potrzeb? Może nawet w jakiś sposób ta tradycja nas określa i tłumaczy nasze postawy?
Akademia GWO zaprasza do obejrzeniu nagrań z cyklu wykładów o tradycjach roku obrzędowego:
Święto, obrzęd, zabawa.