24 marca 2023 r. obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Tego dnia w 1944 r. w Markowej niemieccy żandarmi zamordowali Józefa Ulmę, jego ciężarną żonę Wiktorię i sześcioro ich dzieci oraz ośmioro ukrywanych przez nich Żydów: Gołdę Grünfeld, Leę Didner z córeczką oraz Saula Goldmana i jego czterech synów. W tym roku mija 79 lat od tych wydarzeń.
Święto zostało ustanowione w 2018 r., jak napisano w ustawie, „w hołdzie Obywatelom Polskim – bohaterom, którzy w akcie heroicznej odwagi, niebywałego męstwa, współczucia i solidarności międzyludzkiej, wierni najwyższym wartościom etycznym, nakazom chrześcijańskiego miłosierdzia oraz etosowi suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej, ratowali swoich żydowskich bliźnich od Zagłady zaplanowanej i realizowanej przez niemieckich okupantów”.
W krajach okupowanych przez III Rzeszę pomoc Żydom była karana, ale tylko w Polsce groziła za to śmierć. 15 października 1941 r. generalny gubernator Hans Frank wydał rozporządzenie wprowadzające na terenie Generalnego Gubernatorstwa karę śmierci dla Żydów, którzy opuścili bez zezwolenia teren getta, oraz dla Polaków udzielających im pomocy. Mimo codziennej trwogi okupacyjnego terroru wielu Polaków ratowało Żydów. Pomoc ta miała też charakter instytucjonalny – 4 grudnia 1942 r. została utworzona w Warszawie Rada Pomocy Żydom „Żegota” przy Delegaturze Rządu RP na Kraj. Działali w niej m.in. Władysław Bartoszewski i Irena Sendlerowa. Była to jedyna w okupowanej przez Niemców Europie instytucja państwowa ratująca Żydów od zagłady.
W 1995 r. Instytut Yad Vashem w Jerozolimie nadał Józefowi i Wiktorii Ulmom pośmiertnie tytuł Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. 17 marca 2016 r. otwarte zostało w Markowej pierwsze w Polsce Muzeum Polaków Ratujących Żydów, które przyjęło ich imię.
Zobacz więcej:
Instytut Pamięci Narodowej – zobacz
Muzeum Historii Żydów – zobacz
Muzeum POLIN upamiętnia Polaków, którzy udzielali pomocy Żydom podczas okupacji niemieckiej (1939–1945), dokumentując ich historie w ramach internetowego portalu wiedzy Polscy Sprawiedliwi – zobacz
Polki i Polacy zamordowani za pomoc Żydom – zobacz
Pamiątki związane z ukrywaniem Krystyny z d. Sigalin – zobacz
Dobry adres – historie ukrywania Żydów w okupowanej Warszawie – zobacz
Kto jej udzielał
