W
ubiegłym roku w listopadzie braliśmy udział w spotkaniu z autorką książki
Karolewo 1939 - dr Izabelą Mazanowską, z bydgoskiej delegatury Instytutu Pamięci
Narodowej. Natomiast 28 listopada br. w CKiS w Sępólnie Kraj. uczniowie naszej
szkoły obejrzeli film dokumentalny Karolewo 1939. Jest to pierwsza część cyklu o
tak zwanej „zbrodni pomorskiej”. Autorem scenariusza i reżyserem jest Sebastian
Bartkowski, nauczyciel historii, twórca Unisławskiego Towarzystwa Historycznego,
członek Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przy Oddziale IPN w Gdańsku.
Zdjęcia do produkcji powstawały na terenie powiatu sępoleńskiego. Wzięli w nich
udział aktorzy-amatorzy. Przy produkcji filmu zaangażowano m.in. pracowników
sępoleńskiego Centrum Kultury i Sztuki. Zdjęcia do filmu obejmowały sceny w
piwnicach Biblioteki Publicznej im. J. Iwaszkiewicza, Starostwa Powiatowego oraz
na ulicy Studziennej w Sępólnie Kraj.
Film
opowiada historię „zbrodni pomorskiej”, prezentując losy ludności cywilnej,
która trafiła do obozu jenieckiego w Karolewie, mającego służyć eksterminacji
ludności polskiej i żydowskiej. Chodziło o „wyczyszczenie” terenu z
przedstawicieli inteligencji, urzędników, policjantów, księży. Fabuła opiera się
na relacjach świadków, opiniach historyków i rekonstrukcjach wydarzeń. W filmie
zobaczyliśmy m.in. zeznania Pana Mariana Bethke (Sępólno Kraj.), który był
więźniem tego obozu, Pani Praksedy Karolewskiej (Sośno), której ojciec - Jan
Niemczyk z Rogalina, został zamordowany przez Niemców jesienią 1939 r. O swoich
przeżyciach opowiadał także Pan Józef Zdzisław Konnak, syn Konrada Konnaka
zamordowanego w Karolewie.
Dokonane po wojnie ekshumacje zwłok ujawniły niezwykłe barbarzyństwo sprawców. W obozie selekcjonowano ofiary i szybko zabijano. Podstawowym elementem, którym zadawano śmierć Polakom, były maczugi, kije, szprychy, łańcuchy, łopaty, szpadle. Najbardziej zatrważające jest to, że zbrodnia w Karolewie miała charakter sąsiedzki. Sprawcami byli miejscowi Niemcy, którzy przed wybuchem wojny żyli obok Polaków.
Rok po wojnie ekshumowane szczątki więźniów złożono w dwóch zbiorowych mogiłach. Między nimi wzniesiono kaplicę-mauzoleum. Film został zrealizowany przez Instytut Filmowy Unisławskiego Towarzystwa Historycznego. Produkcja powstała w ramach projektu „Patriotyzm Jutra” realizowanego przez Muzeum Historii Polski oraz Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej. „Zbrodnia pomorska" jest szczególna dla nas, ponieważ dotyczy tych ludzi, którzy tutaj mieszkali. Udział w projekcji filmu był dla nas najlepszą lekcją historii.